Στα ερευνητικά προγράμματα και τους ειδικούς λογαριασμούς των σχολών στρέφεται η προσοχή των αρμόδιων ελεγκτικών μηχανισμών
Κονδύλια για συγκεκριμένες δαπάνες έγιναν… πολυτελή οχήματα και ερευνητικά ταξίδια έγιναν διακοπές αναψυχής
«ΣΤΑΓΟΝΑ» σε έναν ωκεανό οικονομικών ατασθαλιών και κακοδιαχείρισης χαρακτηρίζουν οι «παροικούντες την Ιερουσαλήμ» των ακαδημαϊκών ιδρυμάτων τα όσα έφερε στο φώς η έρευνα του ΣΔΟΕ στο Πανεπιστήμιο των Ιωαννίνων, για τη φοροδιαφυγή 300 καθηγητών και ερευνητών, ύψους 1,800 εκατ. ευρώ. «Όταν ανοίξουν οι Ειδικοί Λογαριασμοι Κονδυλίων Έρευνας (ΕΛΚΕ), θα προκύψουν πολλές ακόμη εκπλήξεις»,
αναφέρουν χαρακτηριστικά σύλλογοι φοιτητών, τονίζοντας πως ήρθε η ώρα να μπει τέλος σε ένα «πάρτι» εκατομμυρίων που παίζεται εδώ και χρόνια με τα ερευνητικά προγράμματα, εις βάρος των ερευνητών – φοιτητών.
Περιπτώσεις καθηγητών πολυτεχνικής σχολής με μακρά παράδοση στην έρευνα, οι οποίοι υποχρέωναν τους συνεργάτες – μεταπτυχιακούς φοιτητές τους να υπογράφουν ότι παίρνουν τα χρήματα που τους αναλογούν και στη συνέχεια να τα δίνουν στους ίδιους συζητούνταν εδώ και χρόνια στους διαδρόμους των ακαδημαϊκών ιδρυμάτων. Χαρακτηριστική είναι, μάλιστα, η περίπτωση καθηγητή τμήματος, ο οποίος ζήτησε από τη συνεργάτιδά του να του δώσει ακόμη και την επιστροφή φόρου που έλαβε η ίδια, έναν χρόνο μετά την ολοκλήρωση του ερευνητικού προγράμματος. Κονδύλια για συγκεκριμένες δαπάνες (π.χ. αναλώσιμα υλικά) που έγιναν… πολυτελή οχήματα και ερευνητικά ταξίδια που έγιναν διακοπές αναψυχής είναι μερικές ακόμη από τις καταγγελίες που ψιθυρίζονταν στους κόλπους των μεταπτυχιακών φοιτητών και των υποψηφίων διδακτόρων.
Διαχειριστικός έλεγχος
Οι ψίθυροι, όμως, έγιναν ηχηρές φωνές και έφτασαν μέχρι το Σώμα Δίωξης Οικονομικού Εγκλήματος, το οποίο μετά το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων ετοιμάζεται να κάνει «φύλλο και φτερό» τα δηλωθέντα εισοδήματα των πανεπιστημιακών διάφορων ΑΕΙ και ΤΕΙ, πραγματοποιώντας παράλληλα και διαχειριστικό έλεγχο στα ερευνητικά προγράμματα. «Οι φήμες λένε ότι σε ορισμένα ιδρύματα γίνεται συστηματική κακοδιαχείριση των κονδυλίων που προορίζονται για καθαρά ερευνητικούς σκοπούς και μερικοί ακαδημαϊκοί εκμεταλλεύονται τους συνεργάτες τους, χωρίς να τους δίνουν τα χρήματα που πραγματικά δικαιούνται. Ο έλεγχος θα αποδείξει αν είναι αλήθεια ή όχι όλες αυτές οι φήμες».
Σημειώνεται πως το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, στο οποίο «έσκασε» το πρώτο σκάνδαλο φοροδιαφυγής, με τους 60 καθηγητές και τους 240 συνεργάτες τους να έχουν αποκρύψει από την εφορία πρόσθετες αποδοχές ύψους 6.000 ευρώ κατ’ άτομο, αναμένεται να λειτουργήσει ως «πιλότος» για το ΣΔΟΕ, το οποίο είχε βάλει κατά προτεραιότητα στο στόχαστρό του ιδρύματα που διαχειρίζονται μεγάλα ερευνητικά προγράμματα και πανεπιστημιακά νοσοκομεία.
Επισήμως, πάντως, η ακαδημαϊκή κοινότητα διαχωρίζει το περιστατικό στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, τονίζοντας πως πρόκειται για μεμονωμένες περιπτώσεις ακαδημαϊκών, οι οποίοι επέλεξαν να μη δηλώσουν τα πραγματικά τους εισοδήματα, γεγονός που – όπως υπογραμμίζουν – δεν θα έπρεπε να στιγματίσει τη λειτουργία των ιδρυμάτων.
«Η φορολογική συνείδηση αποτελεί προσωπικό ζήτημα κάθε φορολογούμενου πολίτη και δεν μπορεί να αμαυρώνει συνολικά την εικόνα των ΑΕΙ», σημειώνουν χαρακτηριστικά οι πανεπιστημιακοί. Όσο για την οικονομική διαχείριση των κονδυλίων που προέρχονται από τα ερευνητικά προγράμματα, αυτή εναπόκειται αποκλειστικά στην επιτροπή ερευνών κάθε ιδρύματος και, όπως τονίζουν οι ίδιοι, «είναι απολύτως διαφανής και σύννομη, καθώς υπόκειται σε διαρκείς ελέγχους από τους φορείς των προγραμμάτων και για κάθε δαπάνη που γίνεται εκδίδεται σχετική βεβαίωση».
Ένα ανταγωνιστικό ερευνητικό πρόγραμμα μπορεί να προκηρυχθεί από διάφορους φορείς: την Ευρωπαϊκή Ένωση, το κράτος (μέσω ΕΣΠΑ), ακόμη και από ιδιωτικές επιχειρήσεις. Στόχος αυτών των προγραμμάτων, που μπορεί να έχουν διάρκεια από λίγους μήνες έως και αρκετά χρόνια, είναι σε γενικές γραμμές η προαγωγή της έρευνας και η παραγωγή γνώσης που θα συμβάλει στην ανάπτυξη και τη βελτίωση κάποιας επιστήμης.
Προτάσεις
Στις προκηρύξεις υπάρχει πλήρης περιγραφή των στόχων και των επιμέρους προδιαγραφών που πρέπει να πληροί μία πρόταση για να θεωρηθεί ολοκληρωμένη. Οι προτάσεις που κατατίθενται από τους υποψήφιους ερευνητές περνούν από αξιολόγηση στο σύνολο και στα επιμέρους ζητήματα και αυτή που θα πετύχει την υψηλότερη βαθμολογία θα πάρει τελικά και το «πράσινο φως» για την υλοποίηση του προγράμματος. Η διαχείριση των κονδυλίων που προβλέπει ένα ερευνητικό πρόγραμμα αποτελεί αρμοδιότητα της Επιτροπής Ερευνών του κάθε ιδρύματος (και ειδικότερα του ειδικού λογαριασμού κονδυλίων έρευνας), η οποία είναι υπεύθυνη για την απόδοση των αμοιβών στους ερευνητές και την έκδοση των σχετικών παραστατικών. Αυτά τα παραστατικά αναμένεται να δοθούν στις υπηρεσίες του ΣΔΟΕ, οι οποίες το επόμενο διάστημα θα εργαστούν με εντατικούς ρυθμούς μέσα στα ακαδημαϊκά ιδρύματα της χώρας.
